Bouwen aan de kracht van inwoners
Binnen het sociaal domein kijken we continu hoe we ondersteuning van onze inwoners kunnen verbeteren. Het gaat daarbij steeds meer om de combinatie van eigen regie door de inwoner, ondersteuning vanuit het eigen sociaal netwerk, aanbod van collectieve en preventieve voorzieningen door maatschappelijke partners en aanvullend daarop pas ondersteuning in te zetten door zorgaanbieders. Deze ontwikkelingen zijn belangrijk en hebben gevolgen voor alle betrokkenen: inwoners, aanbieders en gemeente. Uiteindelijk moet dit leiden tot efficiënte en effectieve ondersteuning op maat, die dicht bij huis georganiseerd wordt. In 2022 werken we deze ontwikkelingen verder uit in de transitie Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang.
Sturing Sociaal domein
In 2020 hebben we onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om de sturing in het sociaal domein te verbeteren. Er werd in brede zin een gebrek aan sturingsmogelijkheid in het sociaal domein ervaren, zowel inhoudelijk als financieel. Het beoogde resultaat van het onderzoek was een keuzepalet voor de inrichting van het sociaal domein. Naast de constatering dat de belangrijkste winst zit in een integrale, brede aanpak, was het ook belangrijk om focus aan te brengen. Op basis van de geconstateerde mogelijkheden, de prioritering en onderlinge verbindingen presenteren we in plaats van een keuzepalet een plan van aanpak van de actielijnen waar we mee verder gaan. Dit zijn er vier:
- de integrale aanpak van toegang en wijkteams;
- samenwerking met Baanbrekers;
- nieuwe inkoopstrategie Wmo-begeleiding, Hulp bij het Huishouden en Jeugdhulp;
- datagedreven werken in het sociaal domein.
In 2021 hebben we vooral gewerkt aan planvorming, experimenteren en het op gang brengen van verbetertrajecten. Een belangrijke verandering die we gaan doorvoeren is de herinrichting van de toegang en de aanpak van jeugdhulp. Hiervoor is in september 2021 een plan ter besluitvorming aan de raad voorgelegd. Ook hebben we een experiment uitgevoerd met het werken met een gebiedsgericht team. Hiermee oefenden we op een intensievere samenwerking tussen het wijkteam en de mandaatmedewerkers. Ook onderzochten we hoe we hulpvragen vaker voorliggend en integraal kunnen oppakken. Wanneer de resultaten van het experiment in beeld zijn gebracht, wordt bepaald hoe we er vervolg aan geven. In 2022 vindt de verdere effectuering van de (beoogde) veranderingen plaats.
Doorontwikkeling inkoop Wmo en Jeugdhulp en Maatpact
Voor Jeugdhulp schrijven we in 2021 een nieuwe inkoopstrategie en werken we toe naar de nieuwe inkoop. Voor hoogspecialistische zorg maken we de overstap naar taakgerichte inkoop waarin een consortium van aanbieders verantwoordelijk is voor het leveren van deze zorg binnen een vastgesteld budget. De andere vormen van hulp kopen we vooralsnog resultaat- of inspanningsgericht in. We onderzoeken de komende jaren of we ook daarbij de overstap kunnen maken naar een taakgerichte inkoop.
Voor de Wmo loopt er in de regio een traject voor een nieuwe inkoop voor begeleiding en dagbesteding. Ook de inkoop Beschermd Wonen maakt onderdeel uit van het regionale inkooptraject binnen het sociaal domein. De verwachting is dat de nieuwe contracten op 1 juli 2022 ingaan. De eerste helft van 2022 zal dan ook in het teken staan van de implementatie van de nieuwe inkoop.
In de lijn van werken met resultaten is ook regionaal het Maatpact gesloten. Vanaf 2019 kijken we voor gezinnen/huishoudens nog meer naar welk resultaat zij willen bereiken en wat daarvoor nodig is. Voor dat laatste hanteren we een brede blik (maatwerk). Daarnaast wordt gekeken wat we kunnen leren van deze uitzonderingen. In 2021 zijn verdere stappen gezet in de samenwerking met woningbouwverenigingen, zorgverzekeraars en uitkeringsinstanties. Met elkaar leren we lokaal en regionaal hoe we nog beter samen kunnen werken om doorbraken voor inwoners te realiseren. In 2022 gaan we hiermee verder en kijken we hoe we de opbrengst van maatwerkoplossingen beter kunnen monitoren door te gaan werken met de applicatie van het Instituut voor Publieke Waarden (IPW).
Sociaal domein en gebruik van (big)data en onderzoek
In 2018 zijn de eerste stappen gezet om onderzoek en data te gebruiken in het sociaal domein. In 2019 is dit concreter geworden en zijn we aan de slag gegaan met Smart Start en de wijkanalyse Big Data in samenwerking met de GGD. Smart Start is een project waarbij met behulp van onderzoek en een methode om problemen op te lossen, oftewel design thinking, gewerkt wordt aan verbeteringen in het sociaal domein. In de regio Hart van Brabant zijn hiervoor verschillende pilots uitgezet. De onderzoeksvraag van Heusden is gericht op het zoveel mogelijk thuis opgroeien van kinderen (voorkomen van ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing). In 2021 gaat het project in Heusden van start met een kleine groep deelnemers. In 2022 evalueren we het project en rollen we dit verder uit.
In november 2018 is gestart met het vormgeven van een gezamenlijke wijkanalyse. In 2020 was de eerste versie van de wijkanalyse gereed. Dit jaar worden ook de eerste stappen gezet om als regio samen te werken, zodat er inzichtelijke dashboards komen die de inzet van Jeugdhulp en Wmo kunnen monitoren. Door data over de uitvoering van de Participatiewet en de nieuwe wet Inburgering daaraan toe te voegen, werken we aan de totstandkoming van een lokaal dashboard sociaal domein. Verder is in Midden-Brabant een start gemaakt met het project ‘Dataficaties en Sturingsinformatie in het Sociaal Domein’. We willen de beschikbare data op een hoger niveau brengen en niet alleen naar output via dashboards kijken, maar juist naar de effecten.
Voorbereiding op de nieuwe Wet inburgering
De nieuwe Wet inburgering treedt in werking per 1 januari 2022. Daarbij worden inburgeringsplichtigen meer en beter ondersteund, door gemeenten een grotere regierol te geven. Het beheersen van de Nederlandse taal is een absolute voorwaarde voor het goed kunnen participeren in de Nederlandse samenleving. Het taalniveau wordt om die reden verhoogd. Baanbrekers gaat een belangrijke rol vervullen in de klantregie en zal samen met een taalaanbieder en andere maatschappelijke organisaties zorgen voor een integraal traject, waarbij participatie centraal staat en er aandacht is voor maatwerk.
Voor de huidige groep inburgeraars – de zogenoemde ‘ondertussengroep’ – zijn extra middelen beschikbaar gesteld. Hierdoor worden deze inburgeraars ondersteund in de geest van de nieuwe wet door het afnemen van een brede intake en het aanbieden van trajecten gericht op activering naar werk of maatschappelijke participatie.
Huisvesting bijzondere doelgroepen
Huisvesting is landelijk een groot knelpunt. Zo ook in Heusden. Onze gemeente heeft de komende jaren een behoorlijke opgave in de huisvesting van bijzondere doelgroepen zoals statushouders en mensen die uitstromen uit een ‘Beschermd Wonen’ locatie. Ook zijn er inwoners waarvoor andere woonruimte nodig is vanwege een fysieke beperking of urgentie. Het aantal woningen dat Woonveste hiervoor beschikbaar heeft in relatie tot het aantal regulier woningzoekenden is niet toereikend.
Als we geen of onvoldoende huisvesting realiseren voor deze groepen, brengt dat meer maatschappelijke kosten of hogere zorgkosten met zich mee.
Met Woonveste zoeken we de komende jaren naar tijdelijke, creatieve oplossingen om aan de grote vraag naar sociale huurwoningen – vaak in de goedkoopste categorie – tegemoet te komen. Op korte termijn maken we een plan hiervoor en hopen we de eerste resultaten te bereiken.
Landelijke ontwikkelingen jeugdhulpstelsel
Op 23 april 2021 werden 2 rapporten gelijktijdig gepubliceerd. In opvolging van het AEF-rapport ‘Stelsel in Groei’ zijn door een gezamenlijke stuurgroep van het Rijk en de VNG onder leiding van Marjanne Sint potentiële maatregelen in beeld gebracht die bijdragen aan een beheersbaar jeugdhulpstelsel. Het Verweij en Jonker Instituut doet in het rapport ‘Eigenwijs Transformeren’ verslag van een onderzoek naar 5 gemeenten die bovengemiddeld veel grip ervaren op het jeugdhulpstelsel en hun sturing vormgeven vanuit een coherente transformatievisie. Beide rapporten geven waardevolle inzichten om in de komende jaren de hulp aan de jeugdigen en de sturing op het stelsel te verbeteren. Er lopen momenteel gesprekken tussen gemeenten en het Rijk over deze aanbevelingen en inzichten. Het nieuwe kabinet heeft de opdracht hiermee aan de slag te gaan. Mogelijk heeft dit landelijke, regionale en/of lokale gevolgen voor het jeugdhulpstelsel, maar deze gevolgen zijn op dit moment nog niet inzichtelijk.